Data publikacji:

Autor:

Jak zapisywać nazwę gminy: małą czy dużą literą?

Pytanie czytelnika

Czy nazwa gminy może być pisana dużą literą? W materiałach promujących gminę Brok występuje tylko zapis Gmina Brok. Myślę, że autorzy chcą w ten sposób wyrazić szacunek do gminy i podkreślić przywiązanie do miejsca. Na oficjalnej stronie urzędu też dominuje zapis od wielkiej litery.

 

Odpowiedź redaktora

Ogólna zasada: słowo gmina małą literą

W Wielkim słowniku ortograficznym PWN (WSO) znajdziemy następującą regułę na temat m.in. zapisu nazw gmin [128]:

„Małą literą piszemy nazwy okręgów administracyjnych współczesnych i historycznych, wyodrębnionych w strukturach kościelnych i państwowych”,

opatrzoną przykładami:

„województwo mazowieckie, gmina warszawska, powiat przemyski, ziemia dobrzyńska, ziemia łęczycka, archidiecezja gnieźnieńska, diecezja poznańska, marchia brandenburska”.

Na liście przykładów nie ma, co prawda, połączenia wyrazu gmina z rzeczownikową nazwą własną, co odpowiadałoby współczesnemu nazewnictwu (jedyny przykład to gmina warszawska), ale z tak sformułowanego przepisu ortograficznego wynika, że poprawny zapis to gmina Brok.

Czy mimo to można zapisać wyraz gmina w nazwach typu gmina Brok wielką literą (oczywiście poza sytuacjami, gdy występuje na początku zdania)? Tak – i to z dwóch powodów.

 

Pisownia wyrazu gmina wielką literą ze względów uczuciowych

Pierwszy powód, dla którego możemy napisać Gmina Brok, to zasygnalizowane przez korespondenta względy uczuciowe. Zgodnie z WSO [99]:

„Wyrazy i wyrażenia Ojczyzna, Kraj, Orzeł Biały, Naród, Państwo, Rząd itp. ze względów uczuciowych bądź dla uwydatnienia szacunku możemy pisać wielką literą”,

przy czym [97]:

„Użycie wielkiej litery ze względów uczuciowych […] jest indywidualną sprawą piszącego. Przepisy ortograficzne pozostawiają w tym wypadku dużą swobodę piszącemu, ponieważ użycie wielkiej litery jest wyrazem jego postawy uczuciowej (np. szacunku, miłości, przyjaźni) […] w stosunku do tego, o czym pisze”.

Jeśli gmina Brok jest dla osoby piszącej o niej ukochaną małą ojczyzną lub jeżeli osoba ta chce zaznaczyć swój szacunek wobec małej ojczyzny czytelników, z pewnością może nazwę gmina Brok zapisać w całości wielkimi literami. Jednak mimo że słownik ortograficzny daje „dużą swobodę” w używaniu wielkiej litery ze względów uczuciowych, warto zachować umiar. O ile zapis Gmina Brok będzie uzasadniony w wypowiedziach o charakterze promocyjnym czy patriotycznym, o tyle w tekstach naukowych i popularnonaukowych, w których ważne są obiektywność i ograniczenie emocji, może razić. Ponadto pamiętajmy, że nadużywanie wielkiej litery prowadzi do jej dewaluacji: użytkownicy języka, którzy wszędzie widzą zapis wielką literą, przyswajają go i zaczynają używać bezrefleksyjnie jako podstawowy.

 

Pisownia wyrazu gmina wielką literą ze względów znaczeniowych

Wyraz gmina połączony z nazwą gminy pisze się małą literą, gdy oznacza okręg administracyjny, a więc pewien wydzielony granicami obszar. Jednak gmina to nie tylko jednostka podziału administracyjnego, lecz także podmiot będący instytucją. Gmina ma osobowość prawną, NIP, REGON, może zorganizować przetarg, podpisać umowę… Działa jak każda organizacja – a nazwy organizacji i instytucji zapisujemy wielkimi literami [84].

Jeśli więc używamy słowa gmina w znaczeniu podmiotowym, jak najbardziej uzasadniona jest jego pisownia wielką literą. Napiszemy więc:

Informujemy, że w gminie Brok otwarto nową szkołę,

ale: Informujemy, że Gmina Brok otworzyła nową szkołę.

Podsumowując: zarówno w materiałach promujących gminę, jak i na oficjalnej stronie urzędu (Urzędu Gminy w Broku – to nazwa własna instytucji, więc pisownia wielkimi literami) może pojawić się zapis Gmina Brok. To, czy faktycznie jest on uzasadniony, należy rozpatrywać indywidualnie – sprawdzając, czy w danym przypadku mowa o gminie jako instytucji lub czy występują przesłanki uczuciowe.

Dodaj komentarz

avatar
  Subscribe  
Powiadom o