Przedziały liczbowe a myślnik, półpauza i dywiz (łącznik) – co lepsze?

Przyznaję, że pogubiłam się nieco i często mam problem z użyciem dywizu i półpauzy. Czy podane zapisy są poprawne:

1.11.2002 – 2003,
08.2008 – 12.2009,
2005–2009?

Z tego, co wiem, w zapisach liczbowych używa się tylko półpauzy (przynajmniej taki zapis był obowiązkowy w mojej poprzedniej pracy w wydawnictwie). Teraz okazuje się, że może to być również dywiz. Jak to jest? Ze spacjami czy bez?

Rzeczywiście, nietrudno pogubić się w uregulowaniach dotyczących półpauzy i dywizu (a do tego dochodzi czasem jeszcze myślnik). Krótko pisałem o tym w tekście na temat myślnika, półpauzy i dywizu, tutaj skupmy się na samych przedziałach liczbowych (oznaczających tu zarówno „wartości przybliżone” i zastępujących „określenie od – do” – takie rozróżnienie wprowadzono bowiem w WSO, o czym niżej).

Myślnik czy półpauza?

Otóż – zgodnie z zas. [408] 93.12 pkt d i e WSO – myślnik:

„d) występuje między liczbami lub cyframi oznaczającymi wartości przybliżone, np.

Widziałem ten film 3 — 4 razy.
Na mecz przybyło 30 — 35 tysięcy widzów.
Poszukuję do pracy 30 — 40-letnich mężczyzn z wykształceniem średnim.

e) zastępuje określenie od — do, np.

Pieniądze należy wpłacać na konto w terminie 23 — 28 IV br.
W latach 1756 — 1763 toczyła się wojna siedmioletnia”.

Dalej redaktorzy WSO podkreślają jednak:

„UWAGA: W druku liczby arabskie oznaczające przedział od — do rozdziela się półpauzą, czyli kreseczką średniej wielkości, niemającą po bokach odstępów, np. 1914–1918. Półpauza używana w funkcji myślnika ma po bokach spacje”.

Wystarczy pobieżna lektura wydawanych obecnie publikacji, by stwierdzić, że wydawcy skwapliwie korzystają z tej furtki. Mimo że w WSO mowa jest tylko o druku, to jednak również w tekstach elektronicznych (na stronach WWW, w e-bookach) półpauza zastępuje myślnik w przedziałach liczbowych.

Niemniej myślnik (lub półpauza w jego funkcji) ze spacjami po boku wydaje się optycznie lepszym rozwiązaniem przy przedziałach liczbowych o dłuższym zapisie, np. w wyrażeniu 08.2008 – 12.2009 (zamiast: 08.2008–12.2009).

A co z dywizem?

Teoretycznie nie ma zasad przyzwalających na takie jego użycie. W poradni PWN-owskiej problem ten poruszano kilkakrotnie, ale odpowiedzi prof. Bańki bywają sprzeczne (obie porady z 2002 r.):

1. „Na zastosowanie łącznika w konstrukcjach typu str. 17–19 zdecydowanie bym się nie zgadzał. Sprowadziłoby to profesjonalny skład do poziomu wydruków z maszyny do pisania” (http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=1528);
2. „Nie wydaje mi się, żeby użycie myślnika w tej funkcji [wyrażenie w wieku 3–5 lat – ŁM] było dobrym pomysłem. Zwykle używa się tu półpauzy (kreska średniej długości) lub łącznika (kreska najkrótsza) – jedno i drugie bez odstępów po bokach” (http://poradnia.pwn.pl/lista.php?id=2335).

Osobiście unikam stosowania łącznika w przedziałach liczbowych i w większości książek w tej funkcji również używana jest właśnie półpauza. Zwłaszcza przy wąskich łamach, np. w gazecie, lepiej używać półpauzy niż myślnika.

Wnioski

Odpowiadając zatem na Pani pytanie o sposób zapisu przedziałów liczbowych:

• z myślnikiem (ze spacjami) – tak,
• z półpauzą (ze spacjami lub bez) – tak,
• z łącznikiem (bez spacji) – raczej nie.

Wydawnictwa często we własnym zakresie regulują kwestię użycia myślników, półpauz i dywizów. Wówczas podczas pracy redakcyjnej należy, rzecz jasna, dać pierwszeństwo tym zasadom.

Kończąc, zwrócę jeszcze uwagę na sposób zapisu pierwszego z podanych przez Panią przykładów: 1.11.2002 – 2003.

Otóż jeżeli podajemy zakres dat, to format daty powinien być jednolity, czyli np. 1.11.2002 – 1.11.2003, 11.2002 – 11.2003 lub 2002–2003. Mieszanie formatów dat jest niejednoznaczne i z użytego przez Panią zapisu nie wiadomo, czy chodzi o 1.11.2003 czy o koniec roku 2003. Pomijając jednak tę usterkę, podane przez Panią przykłady są poprawne.