Wokół zasad interpunkcji krąży wiele mitów. Już dzieciom w podstawówce mówi się, że „przed i nie stawia się przecinka”, natomiast „przed że zawsze musi się on pojawić”. O nieprawdziwości pierwszej z tych wypowiedzi pisałem w tekście „Przed »i« nie stawia się przecinka”, czyli mity polskiej interpunkcji. Myślę, że warto zająć się drugim z mitów. Kiedy więc przecinek przed że wcale nie jest potrzebny?
1. Spójnik że w zdaniu współrzędnym.
Oto przykładowe zdania:
Myślałem, że będzie dziś ładna pogoda i że pojedziemy nad morze.
Nie sądziłem, że ci się uda i że zajdziesz tak wysoko.
Odpowiednia reguła w Zasadach pisowni i interpunkcji (znajdujących się w WSO), która nakazuje tu pominięcie przecinka przed że, ujęta została w ten sposób:
„[374] 90.E.3. Nie stawiamy przecinka, jeśli spójnik lub zaimek względny upodrzędniający (np. że, jak, który) został powtórzony po spójniku łącznym lub rozłącznym.
Typowymi połączeniami są: i że, albo że, i jak, i który”.
Innymi słowy, przecinek przed że jest zbędny, ponieważ mamy tu do czynienia ze zdaniem współrzędnym, a zdania takie przecinka nie wymagają.
2. Spójnik że w połączeniu z innymi spójnikami, partykułami i przysłówkami.
Oto przykładowe zdania:
Nie powinnaś wracać do domu piechotą, zwłaszcza że jest już późno.
Mimo że matura wcale nie była łatwa, zdążyłam rozwiązać wszystkie zadania.
Zasada nakazująca pomijanie przecinka w takich konstrukcjach brzmi następująco:
„[364] 90.B.1. Nie rozdziela się przecinkiem połączeń partykuł, spójników i przysłówków ze spójnikami (…).Przecinek należy postawić przed całym wyrażeniem (jest to tzw. cofanie przecinka)”.
Najczęściej spotykane połączenia ze spójnikiem że to przede wszystkim: chyba że, chyba żeby, dlatego że, ile że, jako że, mimo że, pomimo że, tak że, tyle że, tylko że, szczególnie że, tym bardziej że, zwłaszcza że.
Jeżeli jednak na to połączenie pada tzw. akcent zdaniowy, przecinek trzeba już postawić, np.:
Lubię go zwłaszcza dlatego, że zawsze znajdzie dla mnie czas.
W przypadku połączeń z że są to jednak przypadki dość sporadyczne. Wiele z tych połączeń, np. chyba że, ile że, jako że itd., nie umożliwia wręcz położenia na nich akcentu zdaniowego, jako że (!) tworzą nierozerwalną całość.
Warto więc pamiętać – o czym wspominałem już w tekście o przecinkach przed i – że interpunkcja w polszczyźnie nie zależy od obecności lub braku jakichś spójników, lecz od budowy składniowej zdania. Powszechne mity interpunkcyjne nie respektują tej zasady, ale uzależniają stawianie przecinków właśnie od obecności konkretnych spójników, co może prowadzić do błędów w tekście. Jeżeli więc zależy nam na poprawnym stawianiu przecinków, warto zapoznać się z zasadami interpunkcji opisanymi bardzo dobrze w WSO lub w jakimkolwiek słowniku interpunkcyjnym (np. tym lub tym).
Dodaj komentarz