Zbieg cudzysłowu i kropki w tekście – jaka interpunkcja?

Chciałabym się zapytać o cudzysłów i kropkę. Otóż czy kropkę zawsze stawiamy po cudzysłowie, czy są może jakieś wyjątki? Do tej pory byłam pewna, że takich wyjątków nie ma, ale znajoma wprowadziła zamieszanie w moją pewność.

Jedna z naczelnych zasad interpunkcji polskiej mówi, że kropka zawsze zamyka zdanie. Jeżeli więc mamy zbieg różnych znaków interpunkcyjnych, np. kropki i cudzysłowu, to właśnie kropka jest ostatnia, np.:

Nie wiedząc, że to cytat z Mickiewicza, często powtarzamy „Pan każe, sługa musi”.

Nawet jeżeli w cudzysłowy ujęte jest kilka zdań, również na końcu należy postawić kropkę, np.:

Tomasz łowił jej fukanie na dziadka: „Ten Twój faworyt! Żebyś mi nie ważył się nic wynosić!”. (Cz. Miłosz)

Obowiązuje tylko jeden wyjątek. Rzadko się o nim mówi, bo rzadko też pojawia się w tekstach taka sytuacja. Otóż jeżeli:

• cytat stanowi samodzielne zdanie
• oraz kończy się wykrzyknikiem, wielokropkiem, znakiem zapytania lub kombinacją tych znaków

– kropkę w ogóle pomijamy!

Przykład:

„Rany Boskie – pomyślał. – Co teraz robić? Czekać do rana na szosie?”

Spojrzał na zegarek: dochodziła siódma.

(M. Hłasko, Baza sokołowska)

Kropka nie zamyka zdania, bo nie ma właściwie czego zamykać – cytat stanowi samodzielne zdanie i kończy się pytajnikiem. Kropka byłaby jednak potrzebna, gdyby zdanie to zapisać w następujący sposób:

Pomyślał: „Rany Boskie. Co teraz robić? Czekać do rana na szosie?”.

Niemniej jednak poza sytuacjami, gdy cytat pełni samodzielne zdanie, kropka zawsze stoi za cudzysłowem, gdyż jako znak delimitacyjny musi zamknąć zdanie.