Data publikacji:

Autor:

Zapis nazw cerkwi i ławr – wielką czy małą literą?

Mam pytanie dotyczące zapisu nazw cerkwi i ławr. Czy drugi człon, jeśli jest to przymiotnik od nazwy miejscowej, powinno się pisać małą czy wielką literą – np. cerkiew supraska czy Supraska? W przypadku ławr spotkałam się wyłącznie z pisownią od wielkiej litery, w dodatku często wielkimi literami zapisane są oba człony, np. Ławra Peczerska i Ławra Poczajowska. Czy jest jakaś zasada dotycząca zapisu tego rodzaju nazw?

 

„Ortograficzne śledztwo” przeprowadzone na potrzeby tego pytania pokazało, jak kapryśna bywa polska pisownia – oraz że instytucje ją regulujące nie zawsze są jednomyślne. Widać to na przykładzie zapisu nazw ławr.

 

Nazwy ławr

WSO podaje zapis Ławra Peczerska. I można by się na tym zatrzymać – wszak gdy powołamy się na ten słownik, nikt nie zarzuci nam błędu. Dociekliwych czeka jednak niemała niespodzianka, ukryta w dokumencie przygotowanym przez rządową Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych. 24 lutego 2010 r. Komisja zdecydowała bowiem, że zmianie ulegają następujące zapisy:

  • Ławra Peczerska (Ukraina) na ławra Peczerska,
  • Ławra Poczajowska (Ukraina) na ławra Poczajowska,
  • Ławra Troicko-Sergiejewska (Rosja) na ławra Troicko-Sergiejewska (s. 3).

Przyznam, że przychyliłabym się tu do decyzji KSNG. Zapis ławra Peczerska jest analogiczny np. do zapisu klasztor Dominikanów a to dobrze, bo ławra to przecież nazwa większego klasztoru prawosławnego. Jeśli umieścić problem w szerszym kontekście nazw własnych, zapis proponowany w cytowanym dokumencie dołącza nazwę ławry do nazw w rodzaju plac Konstytucji, most Świętokrzyski etc. – czyli takich, w których wyraz pospolity (ławra, plac, most, a także ulica, aleja…) zachowuje pisownię od małej litery, a członem identyfikującym nazwę jako własną jest człon drugi, pisany obowiązkowo od wielkiej litery, także wtedy, gdy jest on przymiotnikiem od nazwy miejscowej. Twórcy WSO zapewne sugerowali się regułą dotyczącą np. nazw mórz – Ławra Peczerska byłaby więc jak Morze Bałtyckie.

Konkludując: dopuszczalne zapisy to ławra Peczerska i Ławra Peczerska, za niepoprawną należy zaś uznać pisownię ławra peczerska i Ławra peczerska.

 

Nazwy cerkwi

Z nazwami cerkwi jest na szczęście prościej. Pełna nazwa świątyni przywołanej przez Panią brzmi: cerkiew Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny. Taki zapis na pewno jest poprawny – zgodny z WSO, który podaje przykład cerkiew Przemienienia Pańskiego, analogiczny np. do nazwy kościół Świętego Krzyża.

Dlaczego o tym piszę, skoro pytanie dotyczy nazw, których drugim członem jest przymiotnik? Otóż należy się zastanowić nad tym, czy cerkiew supraska to nazwa własna czy może jednak zwyczajowa – bardziej potoczny odpowiednik oficjalnej nazwy, którą podałam na początku tego akapitu. Za taką hipotezą przemawia dość swobodny szyk wyrazów stosowany przez autorów piszących o cerkwi w Supraślu. W „Przeglądzie Prawosławnym” dość często pojawia się zapis supraska cerkiew, np.:

Przed diecezją białostocko-gdańską stoi poważne wyzwanie przywrócenia właściwego wyglądu wnętrzu supraskiej cerkwi.

Może to znaczyć, że supraska to po prostu przydawka określająca lokalizację świątyni, nie zaś element nazwy własnej – dlatego opowiadam się za zapisem cerkiew supraska (czyli cerkiew Zwiastowania NMP), cerkiew zabłudowska (czyli cerkiew Zaśnięcia NMP) itd.

Na koniec nie zaszkodzi dodać, że zapis Cerkiew należy stosować zawsze wtedy, gdy mamy na myśli instytucję lub ogół prawosławnych wiernych (podobnie jak w kontekstach typu Kościół katolicki) – tę kwestię reguluje zasada ortograficzna sformułowana w WSO.

Dodaj komentarz

avatar
  Subscribe  
Powiadom o