Jakiś czas temu ogromną dyskusję w moim otoczeniu wywołał zwrot układać plan zastępstw. Ci, którzy pracują na co dzień ze szkołami, uparcie obstawali przy formie układać zastępstwa jako jedynej poprawnej, bo zwykle stosowanej przez nauczycieli. Ja i kilka innych osób uważamy, że jest to forma dopuszczalna w uzusie czy żargonie zawodowym, ale w oficjalnych tekstach powinniśmy układać plan zastępstw właśnie… Czy mogę prosić o rozstrzygniecie naszego sporu?
To, że jakaś konstrukcja językowa jest zwykle stosowana przez pewne grono osób (w tym wypadku nauczycieli), nie znaczy, że jest to konstrukcja najlepsza ani nawet – że jest poprawna. Uzus, czyli to, jak mówimy, nie stanowi bowiem normy językowej. W języku potocznym, a zwłaszcza w żargonie zawodowym, dużo jest skrótów myślowych, form graniczących z normą, i z taką sytuacją mamy tu właśnie do czynienia.
Jeżeli miałbym opowiedzieć się za którąś ze stron sporu, to rację przyznałbym Pani i tym kilku osobom, które twierdzą, że układać plan zastępstw to forma wzorcowa. Wynika to z tego, że konstrukcja układać zastępstwa jest wyraźnym skrótem myślowym. Zastępstwo jest pewną czynnością, czynności zaś nie można układać. Wyraźnie brakuje tu członu pośredniego, którym może być m.in. właśnie plan.
Nie znaczy to, że konstrukcja układać zastępstwa jest błędna – cechuje ją skrótowość i ekonomia językowa charakterystyczna dla mowy potocznej. Nierozsądne byłoby oczekiwać, by nauczyciele przestali posługiwać się nią w codziennych rozmowach. Główną funkcją języka jest komunikatywność, a w codziennych rozmowach chodzi przecież o to, byśmy nawzajem się rozumieli. Jeśli skrót myślowy układać zastępstwa jest powszechnie zrozumiały, nie ma sensu go wykorzeniać. Po to właśnie językoznawcy wyodrębnili jakiś czas temu tzw. normę użytkową (znajdującą się pomiędzy normą wzorcową a błędem językowym), byśmy mogli swobodnie używać tego typu zwrotów.
Podsumowując, w oficjalnych pismach faktycznie lepiej posługiwać się pełną konstrukcją układać plan zastępstw, w codziennych rozmowach – układać zastępstwa jest formą najzupełniej poprawną.
Dodaj komentarz