Dzisiejszy tekst poświęcimy paronimom, tzn. wyrazom podobnie brzmiącym, a z tego powodu – mylonym. Taką parą wyrazów podobnych do siebie jest właśnie nieopatrznie i opacznie.
Co znaczą słowa opacznie i nieopatrznie?
Oto przykładowe dwa zdania, w których wyrazy te zostały błędnie zapisane:
- „Zadowoleni poszliśmy uczcić zakupy do restauracji, gdzie nieopacznie położyłam torbę z porcelaną na krześle. Nieopacznie, bo nim zdążyłam zdjąć kurtkę, torba spadła…”;
- „Nie chciałam, abyś zrozumiała mnie opatrznie”.
Poprawne formy to: nieopatrznie położyć oraz opacznie zrozumieć.
Wynika to z tego, że nieopatrznie znaczy tyle, co «wynikający z braku rozwagi», a opacznie – «robić, rozumieć itp. na opak, błędnie, niewłaściwie». Łatwo zapamiętać tę różnicę: gdy robimy coś nieopatrznie, to najczęściej właśnie nie patrząc, czyli bez rozwagi, bez odpowiedniej staranności; jeśli zaś rozumiemy (robimy) coś opacznie, to właśnie na opak, czyli odwrotnie, nie tak, jak trzeba.
Paronimy bardzo często sprawiają nam kłopoty, jest ich sporo w polszczyźnie, co widać w słownikach paronimów – np. w Słowniku paronimów, czyli wyrazów mylonych M. Kity i E. Polańskiego odnotowano ok. 1000 par wyrazów najczęściej mylonych! Inne przykłady paronimów to chociażby: adaptować czy adoptować, status czy statut, jeżyna czy jarzyna itp.
Forma opatrznie była kiedyś poprawna!
Co ciekawe, obecnie błędna forma opatrznie była kiedyś w użyciu. Formę opatrznie odnotowano w słowniku Lindego (wyd. 1807–1814), gdzie możemy przeczytać: „z opatrywaniem, opatrując, pieczołowicie, ostrożnie, rozważnie, przezornie […], opatrznie co czynić […], nieopatrznie a głupie to czynili”.
Do czasów obecnych zachowała się jedynie forma zaprzeczona tego przymiotnika, niemniej w przeszłości, jak widać, w użyciu były obie formy.
Dodaj komentarz