Data publikacji:

Autor:

Kiedy piszemy jedno „i”, a kiedy dwa „ii” w dopełniaczu?

Jaka jest zasada pisania końcówek w dopełniaczu takich wyrazów, jak: dynastia (dynastii) czy kuchnia (kuchni)? Kiedy należy pisać jedno, a kiedy dwa i?

 

Zasady dotyczące wyboru końcówki –i lub –ii (a także –ji) są wyczerpująco opisane w WSO (zas. 17–21, podrozdział „ZASADY UŻYCIA LITER i, j).

Tutaj skupię się tylko na rzeczownikach zakończonych na -ia, bo rozumiem, że o takie wyrazy Pani pyta (wskazują na to podane przykłady: dynastia oraz kuchnia).

 

Kiedy piszemy jedno i, a kiedy dwa ii?

O wyborze końcówki i lub ii w przypadku rzeczowników na -ia decydują 2 kryteria:

 

1. Rodzimość lub obcość wyrazu

Wybór między końcówkami i a ii wiąże się głównie z poczuciem rodzimości lub obcości danego wyrazu.

  • I tak jedno i piszemy w wyrazach rodzimych i przyswojonych, np.: głębi, hrabi, skrobi, ziemi itd.
  • Dwa ii pojawiają się natomiast w wyrazach obcych, np.: dynastii (!), filozofii, mafii, epidemii, empatii, Holandii itd.


2. Wymowa (dotyczy rzeczowników na -nia!)

Powyższe kryterium, uzależniające wybór końców i lub ii od rodzimości lub obcości wyrazu, nie jest jedyne. W przypadku rzeczowników na -nia wchodzi bowiem w grę wymowa formy mianownika.

  • W przypadku wymowy [ńa] piszemy jedno i, np.: kuchni (!), dyni, pustyni, jaskini, Gdyni, łaźni, uczelni, bo: [kuchńa], [dyńa], [pustyńa] itd.
  • W przypadku wymowy [ńja] piszemy dwa i, np.: Unii, harmonii, ironii, linii, Danii, Kalifornii, bo: [uńja], [harmońja], [irońja].

 

Końcówka -yj

Ponieważ w rzeczownikach na –ia forma dopełniacza jest jednakowa w liczbie mnogiej i pojedynczej, czasami dla uniknięcia ewentualnych niejednoznaczności niektórzy (np. Janusz Korwin-Mikke w swoich tekstach) używają końcówki -yj (lekcyj, procesyj, partyj itp.) dla oznaczenia liczby mnogiej.

Trzeba jednak powiedzieć, że jest to już pewna zaszłość, właściwie forma archaiczna. Końcówka ta jest mocno nacechowana stylistycznie i nie należy jej używać bez wyraźnych powodów.

2
Dodaj komentarz

avatar
2 Comment threads
0 Thread replies
0 Followers
 
Most reacted comment
Hottest comment thread
2 Comment authors
PawełMagdalena Boguszewicz Recent comment authors
  Subscribe  
najnowszy najstarszy oceniany
Powiadom o
Magdalena Boguszewicz
Gość
Magdalena Boguszewicz

Będę tu zaglądać … Lubię ortografię, przydaje się w codziennym życiu … oraz w rozgrywkach słownych np. SCRABBLE. Pozdrawiam

Paweł
Gość
Paweł

Trudne te zasady. Te niby obce wyrazy wydają się takie rodzime. Trzeba pamiętać niuanse. A po co tak utrudniać? :( Nie lepiej wprowadzić jedną uniwersalną zasadę pojedyńczego „i” ? Czasem mi się wydaje, że specjaliści językowi uwielbiają znęcać się nad nami. ;) Ale z drugiej strony wytrenowani przez lata mielibyśmy problem pisać: do uni, o filozofi, w mafi :D Ciągle jednak ‚w mafii’ wymawiamy dłużej niż by wynikało z zapisu ‚w mafi’. A może tylko tak mi się wydaje? Warto by pomyśleć o uproszczeniu ortografii. Niedość, że gramatyka trudna, to jeszcze ortografia. Kto pomyśli o milionach obcokrajowców, którzy uczą się… Czytaj więcej »