„Jeść banan” czy „banana”, „pomidor” czy „pomidora”, „ogórek” czy „ogórka”?

{jcomments off}Jem banan/pomidor/ogórek czy: Jem banana/pomidora/ogórka?

Czasownik jeść wymaga oczywiście biernika, stąd też pytanie sprowadza się do tego, jaką formę w bierniku mają banan, pomidor i ogórek.

Otóż w przypadku każdego z tych owoców dopuszczalna jest w bierniku – wg WSPP – oboczność, czyli poprawne są formy banan, jak i banana. Możemy zatem:

• jeść banan, jak i banana,
• jeść pomidor, jak i pomidora,
• jeść ogórek, jak i ogórka.

Jeszcze kilkadziesiąt lat temu formy banana, pomidora i ogórka uznawane były za błędne. Obecnie widoczna jest w polszczyźnie silna tendencja do wyrównania form biernika z formą dopełniacza (zamiast mianownika) w przypadku rzeczowników nieżywotnych (o czym pisałem m.in. w tekście na temat problemów z biernikiem rzeczowników męskich). Innym przykładem tego typu oboczności są liczne słowa zapożyczone, takie jak laptop, mail czy SMS, które w bierniku mogą przybrać formy równe dopełniaczowi, czyli laptopa, maila i SMS-a.

Czas pokaże, czy w ogóle konstrukcje jeść banan/pomidor/ogórek utrzymają się w polszczyźnie. Możliwe, że to, co jeszcze kilkadziesiąt lat temu było wzorem polszczyzny, za kolejne „dziesiąt” lat będzie… błędem.