Jak odmienić nazwę miejscowości – Skrzebowa i Głogowa?

W naszej gminie toczy się spór o to, jak odmieniać nazwy dwóch miejscowości: wieś Skrzebowa i wieś Głogowa. Część mieszkańców odmienia w Skrzebowie i Głogowie, a część – w Skrzebowej i Głogowej. Która forma jest poprawna? Jeśli to możliwe, proszę o uzasadnienie.

Nie ma chyba osoby, która nie stanęłaby choć raz w życiu przed dylematem, jak odmienić nazwę miejscowości. Czasem – jak w tym przypadku – wątpliwość dotyczy naszego rodzinnego miasta lub wsi. I nic dziwnego, bo przecież można się zagubić, gdy babcia twierdzi, że mieszka w Jabłonnie, a kolega z pracy jest przekonany, że zameldował się właśnie w Jabłonnej…

Zła wiadomość jest taka, że trudno tu o jednoznaczne reguły. Dobra – że dużo łatwiej o źródła, które pozwolą ustalić odpowiednią formę.

W odniesieniu do odmiany nazw miejscowych sprawdza się następujący „algorytm”:

1. Sprawdzamy w WSO – w hasłowej części słownika uwzględniono wiele nazw miejscowości, podano ich miejscownik (czyli przypadek, który interesuje autora tego pytania) i biernik, a także zgodny z normą językową przymiotnik utworzony od nazwy wsi czy miasta (jeśli w ogóle się go tworzy, bo z tym bywa różnie). Wiele wątpliwości co do odmiany rozstrzygnie się już na tym etapie.
2. Sięgamy do słowników szczegółowych, czyli poświęconych wyłącznie nazwom miejscowym bądź szerzej – nazwom własnym. Redaktorzy Słownika nazw miejscowości i mieszkańców zgromadzili 7400 nazw miejscowości, którym towarzyszą formy przypadków zależnych, przymiotniki i nazwy mieszkańców (a to bardzo przydatne, bo czasem trudno orzec, kto mieszka na przykład w Szczecinku – szczecinecczanin? A może szczecinczanin?).
3. Zaglądamy do rozporządzenia Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części. Ten akt prawny to ponad 2600 (!) stron tabeli, w której znajdziemy nazwę miejscowości, przynależność administracyjną (gmina, powiat, województwo), formę dopełniacza i przymiotnik.

Trzy powyższe kroki pozwoliły ustalić, jak odmienić nazwy miejscowości Skrzebowa i Głogowa, by nie popełnić błędu. Słownik nazw miejscowości i mieszkańców zagwarantował 50% sukcesu – napisano w nim bowiem, że poprawny miejscownik nazwy Skrzebowa brzmi Skrzebowej. Rozporządzenie z punktu 3 potwierdziło to ustalenie. Przyniosło też informację, że ten, kto ma w adresie miejscowość Głogowa, mieszka w Głogowej.

Trzeba jednak zaznaczyć, że do ustalenia poprawnej odmiany nazwy miejscowości niezbędna jest czasem wiedza o lokalizacji miasta czy wsi na mapie Polski. Tutaj mówimy o Skrzebowej i Głogowej w wielkopolskiej gminie Raszków. Gdyby jednak interesowała nas Głogowa w powiecie kutnowskim, to jej mieszkaniec miałby dom w Głogowie.

Całe to zamieszanie bierze się stąd, że nie sposób jednoznacznie ustalić, jaki typ odmiany zastosować do danej nazwy miejscowości – przymiotnikową czy rzeczownikową. Bardzo często zależy to po prostu od lokalnego zwyczaju, który respektują także twórcy słowników (por. wstęp do przywoływanego Słownika nazw miejscowości i mieszkańców).

Wydaje się więc, że w przypadku odmiany nazw miejscowości i mieszkańców najlepiej opierać się na ustaleniach słownikowych bądź prawnych. Inaczej rzecz się ma z odmianą nazwisk. Tam reguły poprawnościowe w większości przypadków pozwalają samodzielnie rozwiązać problem – pisaliśmy o tym m.in. w poradzie na temat odmiany włoskiego nazwiska Macca.