Pytanie czytelnika
Proszę o informację dotyczącą odmiany włoskiego słowa focaccia. Czy należy je odmieniać? Przykłady zdań:
1. Zostawiamy tylko tyle kulek, ile chcemy upiec focacci w danym momencie.
2. Focaccię, podobnie jak i pizzę, można podzielić na kilka etapów przygotowania.
Odpowiedź redaktora
Focaccia to rodzaj pieczywa podawanego najczęściej na ciepło – z oliwą, suszonymi pomidorami, oliwkami lub bez dodatków. Nazwa tej potrawy pochodzi z języka włoskiego i jest wymawiana mniej więcej jako [fokacz’a], o czym można się przekonać, korzystając m.in. z internetowego słownika PONS.
Nie ma powodów, dla których nie mielibyśmy odmieniać wyrazu focaccia. Dla języka polskiego odmienianie rzeczowników zakończonych na -a, również obcego pochodzenia, jest zupełnie naturalne; chodzimy przecież na włoską pizzę, zjadamy hiszpańską (lub meksykańską) tortillę, a w piekarni kupujemy nie tylko polską bułkę, lecz także włoską ciabattę. Z brakiem odmiany spotykamy się niekiedy w internecie, np. w Wikipedii: „Każdy region Włoch może się pochwalić inną odmianą focaccia” (co ciekawe, w innym zdaniu w tym samym artykule focaccia została odmieniona: „Podstawową różnicą pomiędzy focaccią a konwencjonalną pizzą […] jest czas wyrastania ciasta”). Najczęściej nieodmienianie wyrazu focaccia obserwujemy na stronach, które nie zostały oddane do profesjonalnego opracowania językowego.
Jak więc poprawnie odmieniać słowo focaccia?
Liczba pojedyncza | Liczba mnoga | |
M.
D. C. B. N. Ms. W. |
(ta) focaccia
(tej) focaccii (tej) focaccii (tę) focaccię (tą) focaccią (o tej) focaccii (ty!) focaccio |
(te) focaccie
(tych) focaccii (tym) focacciom (te) focaccie (tymi) focacciami (o tych) focacciach (wy!) focaccie |
Dodatkowego komentarza wymaga forma D., C. i Ms.: focaccii czy focacci?
W Wielkim słowniku ortograficznym PWN (WSO, 2016) nie ma hasła focaccia, dlatego przy ustalaniu poprawnego zapisu powinniśmy kierować się ogólnymi zasadami pisowni. O tym, kiedy rzeczownik zakończony na -ia przyjmuje w D., C. i Ms. zakończenie -ii, a kiedy -i, decydują dwa kryteria: wymowa wyrazu (czy w wyrazie słychać jotę, np. dyni [dyńi], ale cukinii [cukińji]) i jego pochodzenie (w wyrazach rodzimych piszemy -i, np. ziemi, a w wyrazach obcych – -ii, np. armii). W wypadku słowa focaccia wymowa może sprawiać problem, ponieważ w języku włoskim występują inne głoski niż w polszczyźnie; na dobrą sprawę można nawet uznać, że focaccia jest wymawiana raczej twardo, podobnie jak dacza, a więc na końcu formy M., D. i Ms. byłoby nie -i, tylko -y (jak w formie daczy).
Na szczęście wątpliwości nie budzi drugie kryterium: wyraz focaccia jest bez wątpienia obcego – włoskiego – pochodzenia, powinniśmy zatem zapisać formę D., C. i Ms. przez -ii: focaccii. Potwierdzeniem może być podobnie zakończony wyraz, notowany w WSO i oznaczający rodzaj pieśni – caccia: caccii.
Mamy nadzieję, że do kolejnych wydań WSO trafi również focaccia – a wraz z nią boccia, często zapisywana w D., C. i Ms. przez jedno -i (np. w nazwie Polski Związek Bocci [!]) – w świetle tego, co tu przedstawiliśmy, raczej niesłusznie.
Dodaj komentarz