Wprawdzie do tej pory w naszym cyklu „Moda językowa” omawialiśmy głównie wyrazy nadużywane w polszczyźnie ogólnej, ale nie znaczy to, że moda językowa nie dotyczy odmian środowiskowych języka polskiego – dość wspomnieć choćby o potocznej, ale niebywale ostatnio popularnej masakrze. Zamiast niej skupimy się dziś jednak na urzędniczym dokonywaniu.
Kiedy wystrzegać się słowa dokonać?
Z owym dokonać sprawa jest dość prosta. To czasownik, który sam względnie rzadko występuje – częściej uzupełniany jest rzeczownikiem. Rzecz polega na tym, że to ów rzeczownik mógłby być orzeczeniem w zdaniu, a słówka dokonać można by się po prostu pozbyć. Zobrazujmy to przykładami:
dokonać zakupu = kupić,
dokonać analizy = zanalizować,
dokonać wyboru = wybrać,
dokonać zapłaty = zapłacić,
dokonać zamówienia = zamówić.
Długo można by mnożyć przykłady. Oczywiście konstrukcje te są powszechnie używane w odmianach środowiskowych polszczyzny (szczególnie upodobali je sobie urzędnicy, którzy uwielbiają uprzykrzać nam życie wysyłaniem pism długości strony A4, a złożonych z jednego zdania…). Nie warto jednak przenosić ich do polszczyzny ogólnej, gdyż będą brzmiały po prostu nienaturalnie.
Kiedy i jak używać słowa dokonać?
Co innego, gdy składnia zdania wymaga użycia tego słowa, np. mówiąc: Wybór, którego dokonałeś, był bardzo dobry, nie możemy pozbyć się słowa dokonałeś. Inna sprawa, że można powiedzieć: Twój wybór był bardzo dobry, ale nie będziemy tu wnikać w niuanse stylistyczne.
A jeśli decydujemy się z jakichkolwiek powodów na użycie wyrazu dokonać, to koniecznie pamiętajmy, że ma on wyłącznie rekcję dopełniaczową (nigdy biernikową!), tzn. mówimy wyłącznie:
dokonałem zakupu (nie: zakup),
dokonałem analizy (nie: analizę) itd.
oraz:
Wybór, którego (nie: który) dokonałeś…
Zakup, którego (nie: który) dokonałeś…
Poprzedni artykuł z serii: „Full light żywiecki”, czyli „Moda językowa”, cz. XVII
Następny artykuł z serii: „Kultowy”, czyli „Moda językowa”, cz. XIX
Dodaj komentarz