Data publikacji:

Autor:

Czy istnieje słowo „kontrgra”?

Czy w języku polskim występuje takie słowo jak kontrgra? Przykładowe zdanie: „Po takim ruchu zawodnik uzyskał kontrgrę”.

 

Dostępne mi słowniki nie odnotowują takiego słowa (nie ma go też w SJP.pl, który gromadzi zasoby bardzo wielu słowników), nie znaczy to jednak, że takie słowo nie istnieje.

Normalizacja języka zawsze jest w tyle za rzeczywistością i aby dane słowo trafiło do słownika, musi zwykle upłynąć nieco czasu. Oczywiście nie wszystkie neologizmy trafiają na karty słowników, bo nie każde nowe słowo wytrzymuje próbę czasu, niemniej za kontrgrą przemawiają co najmniej dwa argumenty.

Po pierwsze kontrgra jest zbudowana prawidłowo pod względem słowotwórczym, istnieje też wiele podobnych leksemów z cząstką kontr- odnotowanych w słownikach: kontratak, kontruderzenie, kontrwywiad, kontrpropozycja, kontrtytuł. Przykładów można podać naprawdę sporo – cząstka kontr- jest dość aktywna słowotwórczo.

Po drugie, aby dane słowo przyjęło się w języku, powinno nazywać nowy desygnat, czyli opisywać jakiś fragment rzeczywistości, który nie został dotąd nazwany. To dlatego takie słowa jak golkiper czy offside (pisany niekiedy już w formie spolszczonej: ofsajd), które mają swoje odpowiedniki w języku polskim (bramkarz i spalony), budzą kontrowersje i uznawane są nierzadko za niepotrzebne kalki językowe. Z kontrgrą tak nie jest, ponieważ nie istnieje, jak się zdaje, synonim kontrgry. Sam wielokrotnie słyszałem to określenie przy okazji analizy partii szachowych i nie wydaje mi się, by istniało w polszczyźnie określenie lepiej opisujące to, czego dotyczy kontrgra. Najbliższe znaczeniowo byłyby usankcjonowane w słownikach kontruderzenie oraz kontratak, odnoszę jednak wrażenie, że między obu tymi słowami a kontrgrą jest subtelna różnica znaczeniowa – kontrgra nie musi bowiem wiązać się od razu z kontratakiem.

Konkludując, kontrgry próżno na razie szukać w słownikach, ale moim zdaniem nie należy jej unikać. To uzus, a więc to, jak mówimy, toruje drogę nowym słowom. Jeśli kontrgra ma znaleźć się w słownikach, pierwszym krokiem do tego jest jej obecność w polszczyźnie mówionej i pisanej.

1
Dodaj komentarz

avatar
1 Comment threads
0 Thread replies
0 Followers
 
Most reacted comment
Hottest comment thread
1 Comment authors
Anna Zar Recent comment authors
  Subscribe  
najnowszy najstarszy oceniany
Powiadom o
Anna Zar
Gość
Anna Zar

Czy prawidłowe jest wyrażenie jedna z dziesiątków kolezanek