W szkole uczy się, że polski alfabet składa się z 23 liter (nie licząc polskich znaków), ewentualnie z 32 liter (jeśli doliczyć polskie znaki: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż). Liczba ta jeszcze się zwiększy, gdy doda się q, v oraz x, ale zasadniczo liter tych nie uwzględnia się w polskim alfabecie.
Zależnie więc od przyjętego kryterium różna jest liczba liter w polskim alfabecie. Czy jednak wystarczą one do zapisu każdego wyrazu w naszym języku? O dziwo, wcale nie! Musimy bowiem pamiętać również o znakach diakrytycznych, które są obce polszczyźnie. A jest ich sporo!
Rodzaje znaków diakrytycznych
W polszczyźnie mamy dziewięć liter ze znakami diakrytycznymi – wspomniane: ą, ć, ę, ł, ń, ó, ś, ź, ż. Kiedyś funkcjonowały w polszczyźnie również á oraz é (to ostatnie zanikło najpóźniej, mianowicie w XIX wieku; jeszcze Mickiewicz pisał kobiéta).
Również w innych językach, w tym w języku francuskim, stosowane są litery z różnymi znakami diakrytycznymi. Przykładowe znaki diakrytyczne to:
- kreska – skierowana w różne strony: à propos, ale: résumé,
- kropka (lub dwie kropki): Citroën,
- „daszek” (fachowo nazywany cyrkumfleksem): tête-à-tête,
- i wiele, wiele innych (inne przykładowe litery: â, ç, ê, î, ï, ô, û, ù, ü, ÿ).
Pełniejszy opis znaków diakrytycznych można znaleźć na Wikipedii.
Jak poprawnie zapisywać galicyzmy?
Posługiwanie się zapożyczeniami wymaga zapisywania ich zgodnie z ortografią języka, z którego pochodzą. Gdy słowo zostaje lepiej przyswojone w polszczyźnie, również jego pisownię dostosowujemy do specyfiki polskiego alfabetu, ale nie zawsze tak się dzieje – wiele słów jest na tyle rzadko używanych, że nadal zapisujemy je tak w języku, z którego słowo zostało zaczerpnięte. Dotyczy to często galicyzmów, czyli zapożyczeń z języka francuskiego, z którego polszczyzna obficie czerpała przez wiele setek lat.
Aby nie popełnić błędu ortograficznego w zapisie galicyzmów, musimy pamiętać o wszystkich znakach diakrytycznych w danym słowie. Oto najczęstsze zapożyczenia z francuskiego, w których grozi ryzyko błędu:
- coupé, nie: coupe,
- Nescafé, nie: Nescafe,
- Nestlé, nie: Nestle,
- Citroën, nie: Citroen,
- déjà vu a. déjà vue , nie: deja vu,
- à propos, nie: a propos, a propo,
- à la, nie: a la,
- résumé, nie: resume,
- novum, nie: nowum,
- écru, nie: ecru,
- voilà, nie: voila,
- attaché, nie: attache,
- vis-à-vis, nie: vis-a-vis,
- tête-à-tête, nie: tete-a-tete.
Używając słów obcego pochodzenia, pamiętajmy więc o zachowaniu ich oryginalnej ortografii. W tym celu warto zajrzeć do słownika wyrazów obcych albo na eKorektę24 :)
Dodaj komentarz