„Pójdziemy na pizzę przed czy po kinie?”, „Sprawdź pod lub obok szafki”, „Zrobię to jeszcze przed albo w trakcie pracy” – czy to poprawne zdania? Niestety nie, mimo że słyszy się na co dzień tego typu konstrukcje składniowe. Co jest z nimi nie tak?
Najpierw poprawmy przytoczone zdania:
- Pójdziemy na pizzę przed kinem czy po nim?,
- Sprawdź pod szafką lub obok niej,
- Zrobię to jeszcze przed pracą albo w trakcie niej.
Musimy pamiętać, że przyimki i wyrażenia przyimkowe (przed, po, pod, obok, przed, w trakcie i wiele, wiele innych) narzucają rzeczownikowi konkretny przypadek, przy czym każdy przyimek wymaga jednego, konkretnego przypadka, np.: przed i pod – narzędnika, po – miejscownika, obok i w trakcie – dopełniacza.
Oczywiście niepoprawne jest łączenie przyimków, które wymagają od rzeczownika różnych przypadków, bo powstaną wtedy konstrukcje zwyczajnie niegramatyczne (poniżej oznaczyłem je gwiazdką):
- Pójdziemy na pizzę przed czy po kinie? = *przed kinie,
- Sprawdź pod lub obok szafki = *pod szafki,
- Zrobię to jeszcze przed albo w trakcie pracy = *przed pracy.
Najprostszym sposobem, by uniknąć takiego błędu, jest rozpisanie zdania, tak jak zrobiliśmy to wyżej (żeby nie powtarzać rzeczownika, zastępujemy go wtedy odpowiednim zaimkiem osobowym – nim lub niej).
Jeżeli zaś przyimki wymagają tych samych przypadków, to oczywiście możemy je umieścić obok siebie, np. Nie ma różnicy, czy ustawisz to pod czy nad tą półką (= pod półką, nad półką).
Dodaj komentarz